İİK. 121.MADDEYE GÖRE ALINAN YETKİ BELGESİYLE

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ(İZALE-İ ŞUYU)

Paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda hissedarların mallarının aynen taksim edilmesi veya mahkemece satılarak bedellerinin hissedarlar arasında payları nispetinde paylaştırılmasına izale-i şuyu denir.

Alacaklı, yürütmekte olduğu icra takibinde borçlunun üst soylarından birisinin veya birkaçının ölmesi durumunda, borçlunun ölmüş olan üstsoylarından borçluya intikal edecek hisseye haciz koyarak alacağını tahsil etmeye çalışmaktadır. Borçlunun murisine ait malvarlığı, elbirliği mülkiyetine tabi olduğu içinde paylı mülkiyetteki gibi müstakil pay satışı yapılamadığı için alacaklı, icra hukuk mahkemesinden aldığı yetki belgesiyle, borçluyu da davaya dâhil ederek söz konusu malvarlığıyla ilgili ortaklığın giderilmesi davası açmak zorundadır. İcra İflas Kanununda yetki belgesi ile ilgili;

İİK 121. MADDE: “Bir intifa hakkı veya taksim edilmemiş bir miras veya bir şirket yahut iştirak halinde tasarruf olunan bir mal hissesi gibi yukarıdaki maddelerde gösterilmeyen başka nevi malların satılması lazım gelirse icra memuru satışın nasıl yapılacağını icra mahkemesinden sorar.

Merci, yerleşim yerleri malum olan alakadarları davet ve gelenlerini dinlendikten sonra açık artırma yaptırabileceği gibi satış için bir memur da tayin edebilir, yahut iktiza eden diğer bir tedbiri alabilir.”, denilmektedir.

Söz konusu maddeye göre paraya çevrilmesi (satışı) özel bir yönteme bağlı olan mal ve haklardan biri de “taksim edilmemiş miras hissesi” dir.

Borçluların, miras bırakanı adına kayıtlı olan ve vefatla mirasçıların İştirak Halinde (elbirliği ile) malik oldukları bir taşınmazın satışı söz konusu olduğunda, İcra ve İflas Kanunu madde 121′ e göre satışın nasıl yapılması gerektiğini icra müdürlüğünün icra mahkemesinden sormasının akabinde mahkemenin vereceği karara göre hareket edilecektir. Bu işlemin yapılabilmesi için vekil aracılığıyla icra dosyasına İİK.m.121’e göre yetki talebinde bulunarak, satışın nasıl yapılması gerektiğinin icra mahkemesinden sorulmasının istenmesi gerekmektedir.

İcra Hukuk Mahkemesinden İİK.m.121’e göre yetki talebi alınarak satışın ne şekilde yapılması gerektiği tespit edildikten sonra Mirasçılık Belgesi İstemi için Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. Edinilen Mirasçılık Belgesinde borçluya intikal etmemiş hisseler üzerinde kimin ya da kimlerin hangi oranda mirasçı olduğu gösterilmektedir. Sulh Hukuk Mahkemesinden alınan Mirasçılık Belgesinde yazılı mirasçılar açılacak olan ortaklığın giderilmesi davasında davalı olan taraftır.

Gelinen aşamada İcra Hukuk Mahkemesinden alınan İİK.m.121’e göre yetki talebi ve Sulh Hukuk Mahkemesinden alınan Mirasçılık Belgesi ile birlikte dava dilekçesi hazırlanarak ‘Ortaklığın Giderilmesi’ davası açılmaktadır.

İİK.M.121’E GÖRE YETKİ TALEBİ ALINMASI İŞLEMLERİ SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAZI HUSUSLAR

- İştirak halinde tasarruf edilen mal hissesinin haczi için icra mahkemesinden izin ya da yetki alınmasına gerek yoktur ancak; İİK 94. Madde gereğince borçlunun iştirak halinde ortak olduğu bir taşınmaz maldaki hissesi haczedildiğinde, bu haciz durumunun adresleri bilinen diğer bütün hissedarlara –ilgili üçüncü kişi sıfatıyla- bildirilmesi gerekmektedir.  Bu tebliğ ile hissedarlara “bundan böyle doğacak olan semerelerden borçlunun hissesine düşecek kısmın icra dairesine verilmesi, borçluya hissesi ile ilgili olarak yapılacak her türlü tebligatın bundan sonra icra dairesine yapılması ve borçlunun onayı yerine icra memurunun izninin alınması gerektiği” bildirilmek suretiyle borçlunun hissesi üzerindeki tasarruf hakkı sınırlandırılmış olur. Hissedarlar söz konusu bildiriye rağmen, semereleri icra dairesine değil de borçluya verirlerse, semereleri icra dairesine tekrar ödemek zorunda kalırlar.

- İştirak halinde tasarruf edilen taşınmazdaki borçlunun hissesine ilişkin haciz durumu, icra memuru tarafından, tapu siciline şerh edilmek üzere tapu sicil müdürlüğüne bildirilmelidir.

-Borçlunun bir taşınmaz üzerindeki miras hissesi tapu siciline tescil edilmemiş ise alacaklının, öncelikle İİK’nun 94/II. Maddeye göre borçlunun miras hissesinin tapu siciline tescilini sağlaması ondan sonra miras hissesinin İİK’nun 121. maddesine göre paraya çevrilmesini istemesi gerekir. Alacaklı, borçlunun miras hissesini tapu siciline tescil ettirmeden (intikali sağlamadan) borçlunun miras hissesinin İİK’nun 121. maddesine göre paraya çevrilmesini isteyemez. İİK’nun 121. maddesindeki yola başvurulmadan terekedeki elbirliği halinde tasarruf edilen bir malın borçlu mirasçısının borcundan dolayı satılması mümkün değildir.

-İcra mahkemesinden İİK’nın 121. maddesine göre alınan yetkiye göre taşınmazın ortaklığının giderilmesinin istenmesi durumunda; borçlunun borcundan dolayı, ortaklığın giderilmesine karar verilmesi için dava konusu taşınmazın elbirliği halinde mülkiyete konu olması gerekmektedir. Zira borçlu payının elbirliği mülkiyetine tabi olmayıp paylı mülkiyet hükümlerine tabi olması durumunda alacaklı, borçlu paydaşın bu payını bağımsız olarak haciz ettirip sattırma olanağına sahip olduğundan, ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası açılamayacaktır.

Bir sonraki yazımızda ‘Limited Şirketlerde Hisse Haczi’ konusunu ele alacağız.