YARGITAY BAŞKANLIĞI 14. Hukuk Dairesi 2017/1316 E. , 2020/8721 K. 

MAHKEMESİ:Sulh Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 18.11.2009 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı kurulması talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 20.01.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R: Dava, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.

Davacı, maliki olduğu 428 parsel sayılı taşınmaz lehine davalılara ait 422 ve 423 parsel sayılı taşınmazlar aleyhine geçit hakkı tesisini talep etmiştir.

Bir kısım davalı, davacının kullanabileceği başka yolların da bulunduğunu beyan ederek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, davanın kabulüne 18.08.2014 tarihli bilirkişi raporuna ekli krokide D2, C, E, F, Ö, P, R olarak işaretlenen toplam 2592,40 m2 yüz ölçümündeki alan üzerinden 428 parsel sayılı taşınmaz lehine 423, 426, 366 ve 367 parsel sayılı taşınmazlar aleyhine geçit hakkı tesisine karar verilmiştir. Hükmü, davalı ... vekili temyiz etmiştir.

Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “Mutlak geçit ihtiyacı” veya “Geçit yoksunluğu”, ikincisine de “Nispi geçit ihtiyacı” ya da “Geçit yetersizliği” denilmektedir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.

Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.

Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Somut olaya gelince; davacının paydaşı olduğu 428 parsel sayılı taşınmazın yüz ölçümünün 3.700 m2 olduğu, bu taşınmaz lehine geçit hakkı kurulmasına karar verilen geçit güzergahının toplam yüz ölçümünün ise 2.592,40 m2 olduğu görülmüş olup, bilirkişilerce belirlenen bu güzergahta davacının taşınmazı büyüklüğünde davalıların taşınmazları üzerinden geçit hakkı tesis edilmiş olması fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi ile bağdaşmamaktadır. O halde mahkemece, fedakarlığın denkleştrilmesi ilkesi gözetilerek davacıya ait taşınmazın ana yola ulaşabileceği tüm alternatifler incelenerek, olumlu ve olumsuz yönleri araştırılmak suretiyle saptanacak en uygun güzergahtan geçit hakkı kurulmalıdır. Mahkemece, değinilen husular göz ardı edilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan temyiz harcının yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 22.12.2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.